Dizgi Nedir? Kaliteli Dizgi İçin Olmazsa Olmazlar Nelerdir?

Dizgi Nedir?

Basılı yayıncılıkta bir okul kitabı, test kitabı, bir okuma kitabını (roman, deneme…), gazeteyi, dergiyi ve en geniş ifadesiyle söyleyecek olursak herhangi bir yazı içeriğini sayfa olarak biçime sokmak onları düzenleyerek yazıları dizerek bir matbaa tarafından basılmasına uygun hale getirilmesine dizgi denilmektedir. Bu işi yapanlara da dizgici denilmektedir. Dizgi işi günümüzde destkop publishing (masaüstü yayıncılık) olarak adlandırılan yazılımlar ile yapılmaktadır.

Profesyonellik öncelikli olarak bu alanda kendini ispatlamış profesyonel programlarla yapılıyor olması ve kullanılan programın da özelliklerinin dizgici tarafından bilinmesi ve yerine göre uygun olarak kullanılması gerekmektedir. Destkop publishing (masaüstü yayıncılık) ismi verilen programlar bu iş için en uygun programlardır.

Bir yazıyı Word programında düzenlemeye de dizgi diyebiliriz ancak 200 sayfalık bir kitap için yapılacak dizgi için word vb. programlar yeterli olmayacaktır. Bu noktada en uygun program adobe indesign programıdır. Profesyonellik için öncelikli olarak ilk kural kullanılan programın profesyonelliği diyecek olursak bu dizgi programının indesign olması şarttır dersek yanlış söylemiş olmayız.

Kaliteli Dizgi İçin Olmazsa Olmazlar Nelerdir?

Kaliteli bir dizgi için program tercihimizden sonra bu kullanacağımız programla okuyucu odaklı projeler, dizgiler oluşturabilmek için ilgili programının tüm özellikleriyle bilmemiz ve o özellikleri uygun yerlerde kullanmayla olacaktır.

Bu noktada ise kaliteli dizgi için öncelikli olarak dizgici kendisine gelen projede nelerin nasıl kullanılmak istendiğini yani ortaya çıkartılacak eserin, eser sahibinden nasıl ve ne şekilde bir eser istediğini iyi anlamakla olacaktır ki kaliteli bir dizgi için neler yapabileceğini kafasında oluşturabilsin. Eser sahibinden isteklerini tam olarak anlayıp onu yansıtmak da çok önemlidir.

Belirttiğimiz aşamalardan sonra, kalite için, yapılacak işin türüne göre o alanda bilgi sahibi olmak ve yapılacak dizgi ve mizanpajların o doğrultuda yapılması gerekmektedir. Örneğin bir okul-ders kitabı dizgisi yapılıyorsa Milli Eğitim Bakanlığı, Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı’nın yayınlamış olduğu Milli Eğitim Bakanlığı Ders Kitapları hakkında yayınlamış olduğu yönetmelikler de incelenerek bunlara uygunluk en üst seviyede olması gerekmektedir. Her ne kadar içerikle ilgili ayrıntılar da olsa dizgici’nin de kaliteli bir dizgi için (standartlar açısından) bu kurallara uygun hareket etmesi, dikkatli olması eğitim kitapları için olmazsa olmazlardandır.

Genel olarak basılı yayıncılık olarak bahsedilen işlerde yani bütün dizgilerin kaliteli olması için yapım aşamasında uyulması gereken bir takım kurallar vardır. Bu noktada tipografi den bahsetmek istiyoruz. Kalite için, sayfa üzerindeki temel unsurların başında olan olan tipografi, yazıyı kelimeleri belirli bir formata koyma ve bu doğrultuda dizgi, tasarım ve mizanpaj kullanmaktır. Kaliteli dizgi için olmazsa olmaz olan tipografi’ye yazı düzenleme sanatı da diyebiliriz.  

Tipografi Önemli Mi?

Tipografi’nin önemi çok fazladır. Bir yazı tipinin metnin nasıl anlaşılacağına bile etki ettiği kesin olarak bilindiği için bu noktada için yazı tipinden, kullanılan yazının rengine, yazılar arası karakter aralığından satır boşluklarının ve biçimlendirmenin uygun kullanımı çok önemlidir. Okuyucunun ilgisini çekmeyen bir yazıyı bile dikkat çekici ve akıcı yapabilmek kaliteli tipografi ile sağlanabilir. Bu hususlar kalite için olmazsa olmazlardır ve çalışmanın profesyonel görünmesini sağlamasının yanında okuyucuların biçimle ilgisini azaltarak içeriğe odaklı olmasını sağlamaktadır.

Kaliteli bir dizgi için metinlerin sıralaması ve amaçlanan sırayla okunmasını sağlama da çok önemlidir. Dizgisi yapılan metinler okumakta zorlanılmamalı ve okuyanları yormamalıdır. Harfler arasındaki boşluk, satırlar arasındaki boşluk, kelimeler ve paragraflar arasındaki boşluk, satır başları, başlık, alt başlık, asıl başlık, baştan blok yazı, başvuru işaretleri, blok paragraf, bold, italik değişkenlerini yerlerine uygun kullanmak gerekmektedir.

Okunaklı Olmalı!

Dizgi, mizanpaj ve tasarımı şekil itibariyle şık minimal hale getirmek basılı yayıncılıkta dikkat çekici aynı zamanda okunaklı hale getirmek de kaliteli bir iş için olmazsa olmazlardandır. Kaliteli bir işçilikte  dizgi, mizanpaj ve tasarımda kullanılan basılı yayıncılıkta kullanılan görsel ve renkli çalışmaların CMYK renk kullanımı da önemlidir.

Kaliteli bir dizgi için kısacası göze hoş gelecek bir şekilde işi tamamlamak ve baskı aşamasında eser sahiplerine sorun yaşatmamak çok önemlidir. Bunun için de kullanılan programlara hakimiyet, tasarım konusunda bilgi ve tecrübe çok önemlidir. Aynı zamanda hızlı bir klavye kullanımı özellikle müsvedde içerikleri dijitale aktarmada çok önemlidir.

Kaliteli bir dizgide olmazsa olmazlarda son olarak etik, ahlak ve gizlilikten de bahsetmek istiyoruz; dizgisi yapılacak olan eser ile ilgili eser sahibinden başkasına hiçbir şekilde bilgi verilmemesi, eser sahibi dışındaki şahıslara teslimat yapılmaması, eser sahibi dışında eserden fayda sağlamak isteyen kişilere hiçbir şekilde çıkar doğrultusunda eserlerin verilmemesi ve basımı ile dağıtımının yapılmaması da çok önemlidir.

Siz siz olun çalıştığınız kişi ve kurumları ona göre seçin ki daha sonra verdiğiniz emekler boşa gitmesin…

Mizanpaj ve Tasarım hakkında herşey adlı yazımızı okumak için tıklayınız.

Dizgi Nasıl Yapılır? Dizgi Programları Nelerdir? adlı yazımızı okumak için tıklayınız.

DizgiPlus Youtube’da